Lieve Opa,
Voor het vak geschiedenis moet ik een werkstuk maken over de vluchtelingencrisis 2011 - 2020. Graag wil ik je via deze e-mail wat vragen stellen over die tijd.
We hebben geleerd dat de Europese eenwording in die tijd een belangrijke ambitie was maar niet echt vorderde. De verschillende landen werkten slecht samen op allerlei gebied en dachten vooral vanuit eigen belangen in plaats vanuit het Europese belang. Het was ook een tijd van moreel verval. Jullie hadden te maken met de naweeën van de bankencrisis veroorzaakt door wangedrag van bankiers, Volkswagen had gefraudeerd met 'sjoemel-software' die de uitstoot van auto's verbloemde, directeuren van woningbouwverenigingen reden rond in Maserati's, de FIFA bleek al jaren corrupt te zijn en na de ontmaskering van Starbucks bleek de Nederlandse regering al jaren met tal van andere multinationals onder één hoedje te spelen in één grote belastingzwendel. Onder druk van de vergrijzing en de uit de hand gelopen zorgkosten werd er flink bezuinigd en jullie samenleving zou langzaam moeten transformeren van een verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving.
Toen er honderdduizenden vluchtelingen uit vooral Syrië, Irak en Afghanistan naar Europa kwamen vluchten werd de combinatie van de slechte politieke verhoudingen en het morele verval pijnlijk zichtbaar. Duizenden vluchtelingen stierven aan de buitengrenzen van het continent en verdronken in de middellandse zee. Maanden achter elkaar zonken er boten en stierven er mensen. De politiek functioneerde niet, sloeg lam en veel mensen haalden in het publieke debat hun schouders op of zeiden letterlijk dat het 'net goed' was. Enorme grote drommen vluchtelingen strandden aan de grenzen van landen op de balkan en moesten daar onder erbarmelijke omstandigheden zien te overleven. Slechts enkele Nederlanders kwamen in actie en togen uit pure machteloosheid naar Lesbos, Turkije of Calais om daar concreet de mensen te gaan helpen. Een erg confronterende foto van een verdronken jongetje van vier die op zijn buik in de branding lag leek een kentering teweeg te brengen in het denken over deze mensen maar dat was helaas maar van korte duur.
Lieten jullie dat gewoon steeds weer maar gewoon gebeuren opa? Lieten jullie die mensen gewoon verdrinken? Jullie hadden toch ook gewoon televisie en internet toen? Best raar eigenlijk als je weet dat de Europese eenwording ooit was bedoeld om veiligheid en vrede te waarborgen. Vonden jullie dat het recht op vrede alleen voor jullie gold opa?
We hebben ook gelezen dat er overal in Europa eerst veel weerstand en later opstand was tegen de komst van deze vluchtelingen. Jullie hadden als voorloper op 'Global City' vooral Facebook en Twitter als sociale media. Je kon daar op een vrij primitieve manier berichtjes met tekst en foto's delen. In ons geschiedenisboek zijn een aantal van die berichtjes afgedrukt.We leerden dat jullie in die tijd wel vol afschuw oordeelden over de verbodsborden voor Joden in de tweede wereldoorlog. Ook vonden jullie het onbestaanbaar hoe de Amerikaanse rassensegregatie in jullie recente geschiedenis zichtbaar was in het straatbeeld destijds.
Opa, zeg nu zelf! Die berichtjes op jullie social media toen waren soms toch minstens net zo erg? Werd dat niet verboden? Wat deden jullie daartegen, en kon dat zomaar allemaal?
Ook werden eerst in Duitsland, maar later ook steeds vaker in Nederland opvangplekken voor vluchtelingen bestormd, aangevallen en in brand gestoken. Ook zijn politici belaagd, aangevallen en neergestoken. Op een gegeven moment trad er een duidelijke tweedeling op in het land: of je was een 'gutmensch' of een 'fascist'. Normale debatten over het onderwerp waren niet meer mogelijk en in de sporthallen waar inspraakavonden werden georganiseerd liep het steeds vaker uit de hand. Door de enorme agressie waarmee alles gepaard ging kwamen mensen die wel vonden dat we vluchtelingen moesten opvangen uit angst niet meer opdagen. Niet alleen in de sporthallen veranderde de sfeer snel, ook zelfs in de tweede kamer konden de politici niet meer normaal met elkaar debatteren!
Was dat echt zo Opa? scholden ze elkaar echt uit in de tweede kamer? Durfde jij ook niet meer te zeggen wat je ervan vond?
Vond je het toen al niet heel erg eng worden?
Tegelijkertijd was Rusland in die periode begonnen met het uitbreiden van haar territorium: zo bestonden de gebieden in Georgië die na de vijfdaagse oorlog nog door Rusland werden bezet, de bezetting van de Krim, de inlijving van het het oostelijke deel van de Oekraïne en de toenemende dreiging in de andere grensgebieden. Het was in die periode dat er een passagiersvliegtuig vol met Nederlanders uit de lucht werd geschoten boven Oekraïne. Die gebeurtenis, en met name ook de wijze waarop hier mee werd omgegaan, versterkte de reeds aanwezige nationalistische gevoelens. Mensen veranderden als blijk van medeleven massaal hun profielfoto's in een golvend, wapperende Nederlandse vlag en de lijkauto's die in colonnes door Nederland trokken met de stoffelijke overschotten van de slachtoffers trokken ongelooflijk veel bekijks. Duizenden mensen stonden toen langs snelwegen en op viaducten.
Het lijkt me dat dat aan de ene kant erg mooi was, maar met de kennis die ik nu heb eigenlijk ook best wel een beetje griezelig.
Rusland startte later ook met het steunen van de regering Assad van Syrië bij het vechten tegen de rebellen aldaar, rebellen die juist gesteund en geholpen werden door Amerika en Europa in hun strijd tegen onder andere IS.
De dreiging van het opkomend terrorisme was ook een belangrijke factor van betekenis. Aanslagen in Parijs en Brussel wakkerden de angst alleen maar aan. Tijdens een analyse-opdracht op school, waarbij ik krantenknipsel van toen moest analyseren, viel op dat zodra er sprake was van een dader met een islamitische achtergrond de woorden 'terrorist' of 'extremist' werden gebruikt terwijl daders als: 'Andres Breivik, Tristan van der Vlis, Karst Tates, James Holmes, Volkert van der G, etc' steevast 'schutter, lone wolf, aanslagpleger, of gunman' werden genoemd. (Publieke) figuren die met dit soort voorbeelden probeerden aan te tonen dat ons land diep, diep racistisch is en er sprake is van institutioneel racisme werden figuurlijk afgemaakt. 'Etnisch profileren' door de politie werd goedgepraat en in korte tijd kwamen er 2 mannen met een zwarte huidskleur om tijdens hun arrestatie.
Hadden jullie toen nog niet in de gaten wat er feitelijk gaande was Opa? Eigenlijk waren jullie toen toch al in oorlog? Was er niemand die parallellen trok met jullie recente verleden? Of was dat 'not done' of politiek correct om dat niet hardop te doen?
Jullie deden destijds eerst heel lacherig over het feit dat sommige mensen de traditie van zwarte piet ter discussie stelden. Later werd die discussie steeds grimmiger, harder en racistischer van aard. Eind 2016 vond de eerste zogenaamde 'zwarte pietenmoord' plaats tijdens de sinterklaas-intocht in Maassluis. Tijdens de geschiedenisles legde onze docent uit dat de manier waarop het volk van Nederland destijds omging met die discussie later door geschiedkundigen is geduid als een belangrijke voorspeller van de dramatische ontwikkelingen zoals we die nu allemaal kennen. De betreffende discussie legde langzaam en haast ongemerkt de gevaarlijke 'onderstroom' bloot die al een tijdje heerste en voor het eerst pas manifest werd gedurende de opkomst van Pim Fortuijn. Die onderstroom bleek samen met het steeds verdergaande morele verval, de economische crisis, de toenemende vluchtelingenstroom in combinatie met het gebrek aan politiek leiderschap en de toenemende dreiging vanuit Rusland een zeer explosief mengsel te zijn.
Na het referendum in Groot Brittannië en het besluit uit de EU te stappen en niet veel later de val van Merkel (bondskanselier van Duitsland) belandde alles in een stroomversnelling. Haar uitspraak 'wir schaffen das' werd gekaapt door de extreem rechtse beweging die sinds de oprichting van 'Pegida' in Dresden steeds groter werd, meer werd geaccepteerd en zich als een olievlek over Europa had verspreid. De positie van de extreem rechtse politici Wilders in Nederland en Le Pen in Frankrijk werd hierdoor verder versterkt. De sfeer in het land verergerde met de dag en dat was het moment waarop jij en oma besloten te vluchten.
Opa? Kon je er nou echt niet meer tegen doen dan alleen op Facebook en Twitter in het geweer komen tegen xenofobe berichten of onjuiste propaganda? Kon je echt niet meer doen dan die paar avondjes per week vrijwilligerswerk in de crisisopvang voor vluchtelingen?
Voelde je je niet heel erg machteloos?
Mama was toen nog heel jong en weet er niet zoveel meer van, maar ze vertelde wel dat je het vreselijk hebt gevonden die tijd. Je merkte dat steeds meer mensen om je heen angstig bleken voor vreemdelingen en een ongelooflijk egoïsme aan de dag legden. Mensen ook van wie je het niet had verwacht. Omdat social media pas in jullie tijd net opkwamen, wisten jullie daar ook nog niet zo goed mee om te gaan. Er waren nog geen morele codes en het gebruik ervan was nog niet goed ingesleten in de normale sociale omgangsvormen waardoor onder het mom van 'vrijheid van meningsuiting' zogezegd alles maar gezegd mocht worden. Je vond het hard en gemeen.
Het vluchten heb je heel erg gevonden. Het was nog erger dan je je had voorgesteld. Van een welvarend leven in Nederland met een fijn gezin, een mooi huis en een goede baan stond je nu ineens met duizenden andere Nederlanders in een ver vreemd land in de rij in een grote tent om een kleffe klodder puree op je bordje te laten kwakken. Alle regie over je eigen leven moest je in handen leggen van de mensen die je daar wilden opvangen. Ook in dit land, waar ik nu mag opgroeien en naar school mag gaan, was het in die tijd guur. Mama vertelde dat jullie ongewenst waren, er in de kranten berichten werden geschreven die niet waar waren en dat jullie agressief werden bejegend. Jullie werden van het tentenkamp naar het andere en van het ene oude verzorgingshuis naar het andere vervoerd. Jullie verbleven ruim een jaar in onzekerheid of je hier wel mocht blijven. Een brandbom kostte bijna jullie leven en ik mag dus eigenlijk van geluk spreken dat ik er überhaupt ben.
Voor mijn werkstuk heb ik nog één belangrijke vraag:
Als je nu terugkijkt op je leven, zou je dan dingen anders hebben gedaan?
Lieve Opa, ik hoop dat ik je niet al te veel verdrietig heb gemaakt door dit hele verhaal weer op te rakelen. Mijn leraar geschiedenis zegt dat het wel belangrijk is om hierover met je te praten. Hij vindt dat we moeten leren van jouw geschiedenis zodat het in de toekomst nooit meer zo zal gaan. Dat is een mooie gedachte toch Opa?
Liefs,
Je kleindochter,,,
Tegelijkertijd was Rusland in die periode begonnen met het uitbreiden van haar territorium: zo bestonden de gebieden in Georgië die na de vijfdaagse oorlog nog door Rusland werden bezet, de bezetting van de Krim, de inlijving van het het oostelijke deel van de Oekraïne en de toenemende dreiging in de andere grensgebieden. Het was in die periode dat er een passagiersvliegtuig vol met Nederlanders uit de lucht werd geschoten boven Oekraïne. Die gebeurtenis, en met name ook de wijze waarop hier mee werd omgegaan, versterkte de reeds aanwezige nationalistische gevoelens. Mensen veranderden als blijk van medeleven massaal hun profielfoto's in een golvend, wapperende Nederlandse vlag en de lijkauto's die in colonnes door Nederland trokken met de stoffelijke overschotten van de slachtoffers trokken ongelooflijk veel bekijks. Duizenden mensen stonden toen langs snelwegen en op viaducten.
Het lijkt me dat dat aan de ene kant erg mooi was, maar met de kennis die ik nu heb eigenlijk ook best wel een beetje griezelig.
Rusland startte later ook met het steunen van de regering Assad van Syrië bij het vechten tegen de rebellen aldaar, rebellen die juist gesteund en geholpen werden door Amerika en Europa in hun strijd tegen onder andere IS.
De dreiging van het opkomend terrorisme was ook een belangrijke factor van betekenis. Aanslagen in Parijs en Brussel wakkerden de angst alleen maar aan. Tijdens een analyse-opdracht op school, waarbij ik krantenknipsel van toen moest analyseren, viel op dat zodra er sprake was van een dader met een islamitische achtergrond de woorden 'terrorist' of 'extremist' werden gebruikt terwijl daders als: 'Andres Breivik, Tristan van der Vlis, Karst Tates, James Holmes, Volkert van der G, etc' steevast 'schutter, lone wolf, aanslagpleger, of gunman' werden genoemd. (Publieke) figuren die met dit soort voorbeelden probeerden aan te tonen dat ons land diep, diep racistisch is en er sprake is van institutioneel racisme werden figuurlijk afgemaakt. 'Etnisch profileren' door de politie werd goedgepraat en in korte tijd kwamen er 2 mannen met een zwarte huidskleur om tijdens hun arrestatie.
Hadden jullie toen nog niet in de gaten wat er feitelijk gaande was Opa? Eigenlijk waren jullie toen toch al in oorlog? Was er niemand die parallellen trok met jullie recente verleden? Of was dat 'not done' of politiek correct om dat niet hardop te doen?
Jullie deden destijds eerst heel lacherig over het feit dat sommige mensen de traditie van zwarte piet ter discussie stelden. Later werd die discussie steeds grimmiger, harder en racistischer van aard. Eind 2016 vond de eerste zogenaamde 'zwarte pietenmoord' plaats tijdens de sinterklaas-intocht in Maassluis. Tijdens de geschiedenisles legde onze docent uit dat de manier waarop het volk van Nederland destijds omging met die discussie later door geschiedkundigen is geduid als een belangrijke voorspeller van de dramatische ontwikkelingen zoals we die nu allemaal kennen. De betreffende discussie legde langzaam en haast ongemerkt de gevaarlijke 'onderstroom' bloot die al een tijdje heerste en voor het eerst pas manifest werd gedurende de opkomst van Pim Fortuijn. Die onderstroom bleek samen met het steeds verdergaande morele verval, de economische crisis, de toenemende vluchtelingenstroom in combinatie met het gebrek aan politiek leiderschap en de toenemende dreiging vanuit Rusland een zeer explosief mengsel te zijn.
Na het referendum in Groot Brittannië en het besluit uit de EU te stappen en niet veel later de val van Merkel (bondskanselier van Duitsland) belandde alles in een stroomversnelling. Haar uitspraak 'wir schaffen das' werd gekaapt door de extreem rechtse beweging die sinds de oprichting van 'Pegida' in Dresden steeds groter werd, meer werd geaccepteerd en zich als een olievlek over Europa had verspreid. De positie van de extreem rechtse politici Wilders in Nederland en Le Pen in Frankrijk werd hierdoor verder versterkt. De sfeer in het land verergerde met de dag en dat was het moment waarop jij en oma besloten te vluchten.
Opa? Kon je er nou echt niet meer tegen doen dan alleen op Facebook en Twitter in het geweer komen tegen xenofobe berichten of onjuiste propaganda? Kon je echt niet meer doen dan die paar avondjes per week vrijwilligerswerk in de crisisopvang voor vluchtelingen?
Voelde je je niet heel erg machteloos?
Mama was toen nog heel jong en weet er niet zoveel meer van, maar ze vertelde wel dat je het vreselijk hebt gevonden die tijd. Je merkte dat steeds meer mensen om je heen angstig bleken voor vreemdelingen en een ongelooflijk egoïsme aan de dag legden. Mensen ook van wie je het niet had verwacht. Omdat social media pas in jullie tijd net opkwamen, wisten jullie daar ook nog niet zo goed mee om te gaan. Er waren nog geen morele codes en het gebruik ervan was nog niet goed ingesleten in de normale sociale omgangsvormen waardoor onder het mom van 'vrijheid van meningsuiting' zogezegd alles maar gezegd mocht worden. Je vond het hard en gemeen.
Het vluchten heb je heel erg gevonden. Het was nog erger dan je je had voorgesteld. Van een welvarend leven in Nederland met een fijn gezin, een mooi huis en een goede baan stond je nu ineens met duizenden andere Nederlanders in een ver vreemd land in de rij in een grote tent om een kleffe klodder puree op je bordje te laten kwakken. Alle regie over je eigen leven moest je in handen leggen van de mensen die je daar wilden opvangen. Ook in dit land, waar ik nu mag opgroeien en naar school mag gaan, was het in die tijd guur. Mama vertelde dat jullie ongewenst waren, er in de kranten berichten werden geschreven die niet waar waren en dat jullie agressief werden bejegend. Jullie werden van het tentenkamp naar het andere en van het ene oude verzorgingshuis naar het andere vervoerd. Jullie verbleven ruim een jaar in onzekerheid of je hier wel mocht blijven. Een brandbom kostte bijna jullie leven en ik mag dus eigenlijk van geluk spreken dat ik er überhaupt ben.
Voor mijn werkstuk heb ik nog één belangrijke vraag:
Als je nu terugkijkt op je leven, zou je dan dingen anders hebben gedaan?
Lieve Opa, ik hoop dat ik je niet al te veel verdrietig heb gemaakt door dit hele verhaal weer op te rakelen. Mijn leraar geschiedenis zegt dat het wel belangrijk is om hierover met je te praten. Hij vindt dat we moeten leren van jouw geschiedenis zodat het in de toekomst nooit meer zo zal gaan. Dat is een mooie gedachte toch Opa?
Liefs,
Je kleindochter,,,
Stel je écht eens voor dat dit werkelijkheid wordt...
BeantwoordenVerwijderenDit zou mijn angst zijn en reden waarom ik eigenlijk geen kinderen op de wereld zou zetten. Is dat erg laf of egoïstisch ? Of schaam ik me te diep voor mijn "mede"landers die hun eigen leventje het belangrijkste vinden boven het lot van anderen. Ik voel me steeds vaker machteloos en kan alleen maar aanzien, zoals je kleindochter schreef.
Een diepe zucht Stefan.
Groet,
BeantwoordenVerwijderenMartijn Brokken (voor de duidelijkheid)